Thi vào 10: Cách đạt điểm cao 9+ với môn Văn
Khoảng 2 tuần nữa, kì thi tuyển sinh vào lớp 10 tại Hà Nội sẽ diễn ra. Trong số các môn thi bắt buộc, môn Ngữ văn được xem là môn thi thách thức nhất đối với học sinh trong quá trình ôn thi. Để giúp các bạn học sinh đạt mục tiêu cao nhất trong kỳ thi, dưới đây là những bí quyết ôn thi vào lớp 10 môn Ngữ văn và chiến thuật làm bài thi để đạt điểm cao.
Trong quá trình ôn thi để vào lớp 10 với môn Ngữ Văn, đề thi sẽ tập trung vào các văn bản đã học trong chương trình lớp 9. Do đó, học sinh cần liệt kê, phân loại và tóm gọn các tác phẩm theo một hệ thống để dễ nhớ và tránh bỏ sót bài.
Học sinh cần tập trung ôn luyện những tác phẩm trọng điểm trong chương trình Ngữ Văn lớp 9, bao gồm khoảng hơn 20 tác phẩm thuộc các thể loại như văn bản nhật dụng, văn bản trữ tình và văn bản tự sự. Đồng thời, cũng nên chú trọng đến các tác phẩm thơ, vì chúng chiếm tỉ lệ cao trong chương trình.
Trong dạng bài câu hỏi nhỏ, mà thường đóng vai trò quan trọng trong đề thi với khoảng 4-5 điểm, thí sinh cần ghi nhớ các thông tin về tác phẩm.
Để làm được điều này, học sinh cần ghi nhớ thông tin xoay quanh văn bản, bao gồm tác giả, hoàn cảnh sáng tác, phương thức biểu đạt, thể loại và ý nghĩa nhan đề. Đồng thời, cũng cần xem xét các liên hệ giữa tác phẩm đó với các tác phẩm khác, như cùng chủ đề, cùng thời kì sáng tác hay cùng thể loại.
Với văn bản truyện, có thể có các câu hỏi liên quan đến các yếu tố đặc trưng như tình huống truyện, ngôi kể, người kể chuyện và hình thức ngôn ngữ của nhân vật.
Với văn bản thơ, đề bài có thể yêu cầu thêm một số yếu tố như mạch cảm xúc và tác dụng của các biện pháp tu từ trong việc biểu đạt nội dung của câu thơ hoặc đoạn thơ.
Một mẹo nhớ nhanh chóng và lâu dài là biến mỗi văn bản thành một sơ đồ tư duy, giúp học tập trở nên trực quan và logic.
Với đoạn văn nghị luận xã hội (chiếm 2 điểm trong bài thi), học sinh cần thường xuyên cập nhật tin tức bằng cách đọc các nguồn tin uy tín như báo giấy, báo điện tử và các trang mạng xã hội. Quan tâm và nắm bắt những sự kiện “hot” sẽ giúp học sinh đưa ra các dẫn chứng trong đoạn văn nghị luận một cách hợp lý và thuyết phục.
Phần nghị luận trong đề thi Ngữ Văn vào lớp 10 thường khó đối với học sinh, vì đây là phần không thể “học tủ” mà yêu cầu áp dụng kiến thức từ thực tế. Học sinh cần nắm vững cách làm và phương pháp chung để triển khai. Khi viết đoạn văn nghị luận xã hội (khoảng 2/3 trang giấy thi), học sinh cần lưu ý rằng đoạn văn của họ phải trả lời được 4 câu hỏi: vấn đề là gì, vấn đề được biểu hiện như thế nào, tác động của vấn đề đó với đời sống (tích cực hay tiêu cực), và vấn đề được liên hệ với thực tế như thế nào. Một đoạn văn nghị luận sẽ được đánh giá cao khi nêu rõ luận điểm, các bước chứng minh hay giải thích vấn đề phù hợp với thực tế.
Với đoạn văn nghị luận văn học (chiếm 3,5 điểm trong đề thi vào lớp 10), bí quyết để đạt điểm cao là đọc và gạch chân các từ khóa trong câu hỏi trước khi bắt đầu viết đoạn. Điều này giúp xây dựng một “bản thiết kế” chi tiết trước khi viết đoạn văn, định hướng đúng và tránh lạc đề. Phân tích đề là một bước quan trọng để định hướng đúng cho việc viết của học sinh.
Ngoài ra, khi phân tích đề, học sinh cần trả lời 4 câu hỏi sau:
- Đoạn văn có khoảng bao nhiêu câu?
- Đoạn văn sẽ được triển khai theo lối lập nào? (Diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp)
- Nội dung của đoạn văn là gì? (phân tích vẻ đẹp nhân vật, phân tích đặc sắc của một đoạn thơ, khổ thơ…)
- Các kiến thức tiếng Việt nào được tích hợp trong đoạn văn? (học sinh cần gạch chân và chú thích các kiến thức đó để đạt điểm trọn vẹn)
Đối với văn bản thơ, học sinh cần nhớ rằng không được diễn xuôi thơ mà cần khai thác các tín hiệu nghệ thuật như biện pháp tu từ, từ khóa, ngắt nhịp, gieo vần, dấu câu đặc biệt, kiểu câu… Đặc biệt, học sinh cần tập trung vào đoạn thơ đã cho, tránh mất tập trung vào nội dung khác gây lạc đề. Khi phân tích thơ, học sinh không nên quên trích dẫn các đoạn thơ minh họa để minh chứng cho phân tích của mình.
Đối với văn bản truyện, để có bài văn đủ ý, học sinh cần chú ý đến các yếu tố sau:
- Cốt truyện: sự kiện chính và diễn biến theo trình tự.
- Ngôi kể: ý nghĩa của việc sử dụng ngôi kể trong tác phẩm.
- Nhân vật: hoàn cảnh, tính cách và vai trò trong tác phẩm.
- Chủ đề của tác phẩm: ý nghĩa của chủ đề, các chi tiết nghệ thuật và ý nghĩa của chúng đối với tác phẩm.
Khi phân tích, học sinh cần trích dẫn chứng minh họa từ tác phẩm dưới dạng dẫn chứng trực tiếp hoặc gián tiếp. Đồng thời, học sinh không nên quên nhận xét về nghệ thuật của truyện, bao gồm ngôn ngữ nhân vật, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và thành công của tác phẩm trong việc lựa chọn ngôi kể, người kể chuyện và điểm nhìn trần thuật.
Ngoài những yếu tố trên, học sinh cũng cần lưu ý rằng việc lựa chọn các ví dụ, minh chứng và trích dẫn từ tác phẩm là rất quan trọng để làm cho bài văn thêm phong phú và thuyết phục. Học sinh có thể trích dẫn các đoạn văn, diễn đạt tâm trạng của nhân vật, hoặc miêu tả cảnh quan, sự kiện để minh họa ý của mình.
Để đạt điểm cao trong phần này, học sinh cần biết cách xây dựng câu văn sáng tạo, sử dụng từ ngữ phong phú và biến đổi câu văn để tạo độ nhấn, sự tương phản hoặc sự liên kết giữa các ý. Ngoài ra, học sinh cũng nên chú trọng đến cấu trúc và cách tổ chức bài văn để giữ cho nó mạch lạc và logic.
Trong quá trình ôn tập, học sinh cần dành thời gian để đọc và phân tích các tác phẩm văn học, cả truyện và thơ, để làm quen với các phong cách viết, ngôn ngữ và ý nghĩa. Bên cạnh đó, việc luyện viết và làm các bài tập văn mẫu cũng là một phương pháp hiệu quả để rèn kỹ năng phân tích và triển khai ý.
Cuối cùng, học sinh cần lưu ý rằng thời gian hiện tại là giai đoạn cuối cùng trước kỳ thi, do đó, việc nghỉ ngơi và thư giãn cũng là rất quan trọng. Học sinh nên có một chế độ nghỉ ngơi hợp lý, kết hợp với ôn tập và luyện đề để nâng cao kỹ năng xử lí đề thi của mình.
Tham khảo thêm: Khóa học Ôn luyện thi vào 10 Chuyên